زمانی متوجه “دزدی کودکان” می شویم که مدتها غافل از نیازهای آنها بوده ایم. قدم به قدم بچه به سوی دزدیدن پول و وسایل دیگران پیش رفته است حالا ما باید برای حل مشکل و ترک عادت غلط دزدی فرزندمان پیش برویم.
علت های دزدی کودکان و رفتار مناسب والدین برای ترک دزدی کردن بچه ها
دزدی کودکان در هر سنی ، از پیش دبستانی تا نوجوان ، ممکن است به دلایل مختلف انجام شود در حالی که کودکان خیلی کوچک بدون آنکه درک کنند بعضی چیزها هزینه بردار هستند و برداشتن آنها بدون پرداخت پول اشتباه است، ممکن است گاهی چیزهایی را بردارند و بدزدند اما بچه های مدرسه ای معمولاً می دانند که نباید بدون پرداخت پول چیزی آن را بردارند ، ولی این کار را می کنند زیرا خویشتنداری و خودداری کافی ندارند. در نگاهی دیگر بچه های بزرگتر و نوجوانان می دانند که نباید دزدی کنند ، ولی ممکن است بخاطر جالب بودن و هیجان این کار، یا بخاطر اینکه دوستانشان این کار را می کنند ، دست به دزدی بزنند. بعضی از آنها فکر می کنند که دستشان رو نمی شود. زیرا به آنها کنترل بیشتری بر زندگی شان داده شده است ، و بعضی از نوجوانان از سر شورش و یاغیگری این کار را می کنند.البته دلایل پیچیده دیگری هم ممکن است در این مورد نقش داشته باشند.
در موارد دیگر، کودکان و نوجوانان دزدی می کنند زیرا پول کافی برای خرید آنچه می خواهند یا نیاز دارند را در اختیار ندارند . برای مثال ممکن است اشیا یا اسباب بازی های گران قیمتی را بدزدند که پول خریدش را ندارند. در بعضی موارد نیز آنها دزدی می کنند تا هزینه های اعتیاد خود را بپردازند. دلیل دزدی هرچه باشد ، والدین باید ریشه این رفتار را بیابند و مشکلات را از پایه حل کنند.
علت دزدی کودکان چیست؟
منشأ دزدی در کودکان وبزرگسالان یکی نیست. برای هر گروه از آنها انگیزه ها و موجبات و علل گوناگونی دارد. ممکن است بچه ها عصبانی باشند یا دنبال جلب توجه باشند. رفتار آنها انعکاسی از استرس در خانه ، مدرسه یا در کنار دوستان است . بعضی از آنها بخاطر خشونت فیزیکی و روانی که بر آنها وارد می شود ، دزدی می کنند و در واقع این عمل آنها فریاد درخواست کمک است.
هر انچه که باید درباره دزدی کودکان بدانید
علل مادی
علل مادی شامل نیازهای مادی است. برخی از کودکان که زندگی فقیرانه ای دارند یا این برداشت را از گذران خود دارند و نیازهای اولیه آنان در حد مطلوبی ارضا نمی شود دست به دزدی می زنند. در این حالت عدم ارضای نیازهای مادی از قبیل تغذیه ناکافی، لباس نامناسب، نداشتن پول توجیبی و اسباب بازی موجب می شود که خردسال این نیازها را از طریق دزدی جبران کند.
علل اجتماعی
کودک دزدی را یاد می گیرد و والدین نخستین الگو و سرمشق کودک هستند. چنانچه آنان مرتکب این عمل شوند و یا حتی به شوخی از انجام آن سخن بگویند، طفل آن را می آموزد. همچنین آنان سرقت را از دوستان، همبازی ها و همسایگان خود یاد می گیرند. ضعف مذهبی، سقوط ارزش های اخلاقی، محیط اجتماعی نابسامان، عدم کنترل رفتار کودک، قحطی، بحران های حاصل از جنگ، زلزله و آتشفشان، زندگی در محل های جرم زا، مهاجرت، اعتیاد والدین، میل به خود نمایی و جدایی از پدر و مادر گرایش کودک را به دزدی تشدید می کند.
از مسائل مهم تعلیم و تربیت و از مشکلات آن، مسأله دزدی کودکان است.این امر برای بسیاری از خانواده ها و مدرسه ها مسأله ساز و بحث انگیز است و توجه نهادهای تربیتی گوناگون و نیز دستگاه قضایی هر جامعه ای را به خود جلب کرده است.
علل روانی
ناکامی ها و مورد بی مهری و بی توجهی قرارگرفتن در خانواده موجب می شود که کودک به نوعی به واکنش در برابر این کمبودها دست بزند. این موقعیت در فرزندان میانی و خانواده هایی که اولاد متعدد و زیادی دارند و مجال کافی برای ابراز علاقه نداشته و به نوعی کودک دیده نمی شود و نوازش کافی دریافت نمی کند بیشتر به چشم می خورد. گاهی تقلید از الگوها و نمونه هایی که از طریق رسانه ها دیده یا شنیده است موجب دزدی کودک می شود. رفع اضطراب روانی و یا نوعی اعتراض و نشان دادن عصیان و طغیان خود و توانایی خویش علت دیگری در بروز این رفتار ناپسند کودکان می باشد.
با دزدی کودکان چه باید بکنیم؟
بهترین برخورد با چنین مسأله ای، برداشتن گام هایی حساب شده برای آموزش صداقت و درستکاری و تصحیح این رفتار ناشایست است . شما نباید در برابر این مسأله بیش از حد لازم عکس العمل نشان دهید، همان طور که نباید ازکنار آن به سادگی بگذرید.
علت و دلایل اصلی دزدی کودکان
1- برای اصلاح رفتار، می توان از پیامد های طبیعی استفاده کرد . مثلا به کودکی که طی دوره بیماری سرماخوردگی ، بدون اجازه شکلات برداشته، اجازه ندهید دو روز شیرینی بخورد .
2- والدین باید بدانند بچه هایشان در چه وضعیتی هستند اما نباید به صورت مداوم کیف و وسایل شخصی کودک مورد جستجو قرار گیرد . این کار احساس عدم اعتماد در کودکان ایجاد می کند.
3- اگر می خواهیم کودک مان برای دست زدن به کیف ما، از ما اجازه بگیرد، در ابتدا ما باید برای بررسی کیف کودک از او اجازه بگیریم. با این کار می توان احساس مثبت داشتن حریم شخصی را به کودک انتقال داد. پس داشتن الگوی مناسب رفتاری ، می تواند موجب ایجاد رفتارهای مثبت در کودک شود . بچه هایی که مورد نظارت نزدیک والدین قرار ندارند با احتمال بیشتری به سوی دزدی و دیگر مشکلات رفتاری کشیده می شوند .
4- زمانی که والدین پی بردند که بچه چیزی را برداشته است، به هیچ عنوان نباید واکنش شدید نشان دهند. در آن لحظه باید رفتاری مناسب و سنجیده از خود نشان دهند. باید بکوشند آرامش خود را حفظ کرده و روشی منطقی اتخاذ کنند ، در غیر این صورت باعث احساس گناه و دلخوری در خود والدین می شود و از طرف دیگر عزت نفس کودک را نیز به مخاطره می اندازد. اعتراف خواستن از کودک و تهمت زدن به او در نزد دیگران، عملی بسیار غیر عاقلانه و ناصحیح است. زیرا با این گونه روش ها به ندرت می توان به ریشه اصلی و علت بنیادی مشکل پی برد. این عمل غالبا به دروغگویی کودک یا ریختن آبروی او برای عملی که ممکن است هرگز تکرار نشود منتهی خواهد شد. پس باید توجه داشته باشیم که وقتی پاسخ سوالی را می دانیم، نباید بخواهیم از کودک تحت فشار پاسخ مثبت بگیریم. این کار مشکل دروغ گفتن را بر مشکل قبلی می افزاید.
5- با کودک صادقانه صحبت کنید. بدون برچسب دزدی زدن با استفاده از داستان های جذاب، الگوهای مناسب رفتاری را به او معرفی کنید. در این راه، گفتن قصه های مذهبی و آموزش رویه های دینی به شکل امیدواری و تشویق کننده و نه ایجاد ترس از خدا و عذاب جهنم کارساز خواهد بود.از خودتان بپرسید چرا؟ علت انجام این کار را نباید از کودک سوال کرد چون به احتمال زیاد پاسخی که والدین به آن نیاز دارند را به دست نمی آورند . گاه برخورد نامناسب و شدید اولیه با چنین رفتاری در کودکان خردسال موجب تداوم و حتی تشدید رفتار می شود . کودکان به دلایل گوناگون وسایل دیگران را برمی دارند ، به همین دلیل تعیین علت این رفتار مهم است.
6- شاید بهتر باشد که پدر و مادر شرایط زندگی کودک را مورد بررسی قرار دهند و در مواردی از کمک متخصصان استفاده کنند. قدر مسلم ، پس از روشن شدن علت ، می توان کمک بهتری به کودک ارایه کرد. بعضا دیده می شود که وقتی درگیری و اختلافات زناشویی زیادی در خانه وجود دارد، کودکان سعی می کنند با بروز مشکلات رفتاری ، از میزان درگیری والدین بکاهند و در واقع خود را کانون اصلی توجه قرار دهند. سعی نکنید کودک را در موقعیت اعتراف به دام بیندازید. نگویید تو پول را برداشته ا ی ؟ زیرا جواب، دروغ و انکار خواهد بود. سعی کنید آنچه منجر به دزدی شده را بیابید. با فرزندتان جدی در خلوت صحبت کنید. مثلاً بگویید: از کیف من پول کم شده و می بینم که تو خوراکی ای که پولش را نداشتی، خریده ای. او را مسئول رفتارش بدانید.
7- بچه ها دزدی می کنند چون چیزی را می بینند، می خواهند آن را داشته باشند و از عواقب رفتارشان اطلاعی ندارند. این فرصتی عالی است تا به فرزندتان برخی درس های ارزشمند اجتماعی را بیاموزید. به نیازهای فرزندتان به پول نگاهی بیندازید و ببینید آیا پول توجیبی او به اندازه نیازهای اصلی او هست یا باید هماهنگی بیشتری ایجاد کرد. به عبارت دیگر آیا پول دریافتی او در حد متوسط دیگر همسالانش در طبقه اجتماعی شماست یا نه. لطفاً برای خساست خود به دلیل و انکار روی نیاورید.
8- همان موقع باید رفتارش را به درستی نامگذاری کنید. برای مثال نباید برداشتن بی اجازه چیزی که متعلق به او نیست را امانت گرفتن بنامید، بنابراین به بچه هایی که مفهوم مالکیت را درک می کنند بگویید که برداشتن بی اجازه متعلقات دیگران کاری خلاف قانون است.
9- بلافاصله رفتارش را اصلاح کنید (اصلاح کردن یعنی ایجاد نوعی جبران .) برای مثال کودکی که از مغازه کیک برداشته ، باید به آنجا برگردد و کیک را به جایی که برداشته بگذارد (البته اگر دست خورده نشده است) یا اگر مغازه دار آن را پس نگیرد، پول آن را پرداخت کند. در این گونه از موارد از بزرگ ترهایی که کودک از آنها چیزی را بر داشته است بخواهید، از طرف کودک قول ندهند و عذرخواهی نکنند و نگویند که این کار برای بچه ها طبیعی است.
بهترین رفتار برای مقابله بادزدی کودکان
10 - به او بیشتر توجه کنید، خصوصیات خوب اخلاقی او را مورد توجه قرار داده و ذکر کنید. راه هایی برای افزایش عزت نفس او بیابید. آرامش و شادی را در محیط خانه ایجاد کنید. از توانمندی های او به جای زیبایی های فیزیکی اش یاد کنید و او را با استعدادها و توانایی هایش آشنا کنید.
11- اگر بچه پولی برای پرداخت آنچه که برداشته است، نداشت؛ والدین می توانند به او قرض دهند و بعدا از پول ماهیانه او کم کنند یا باید کاری در خانه (مثل شستن ظروف برای دو روز) انجام دهد تا پولی برای پرداخت آن به دست آورد. همچنین از فردی که از او چیزی دزدیده است عذرخواهی کند. این نکته اهمیت دارد که کودک مسؤولیت رفتار نادرست اش را به عهده بگیرد.صادقانه بیندیشید. آیا شما پدر یا مادر سهل گیری نبوده اید؟ بچه هایی که عادت دارند همه چیزهایی را که می خواهند به دست آورند، تصور می کنند که باید هر چه را که می خواهند داشته باشند. شاید زمان آن رسیده باشد که کم کم به او نه بگویید.
12- اگر فرزندتان لباس، زینت آلات، ماشین های برقی و مانند اینها را دزدیده، شاید انگیزه اش این بوده که شبیه دیگر همسالانش شود. کودکی که در کنار همسالانی با امکانات زیاد رشد می کند، شاید سعی کند ظاهر وسایلی مانند آنان داشته باشد. حتی برای بزرگسالان هم مشکل است که درک کنند عده ای در این دنیا بیش از حد دارند و عده ای از نیازهای اولیه خویش نیز محرومند. سعی کنید مدرسه و دوستانی برایش انتخاب کنید که از لحاظ اقتصادی تفاوت زیادی با شما نداشته باشند.
13- و در آخر بسیاری از خانواده هایی را با امکانات مالی کم می شناسیم که کودکانشان سرشار از شادی، عزت نفس و رفتارهای صحیح اجتماعی هستند. تنها سرویس های مادی نمی تواند فرزند ما را متعادل و قانونمند سازد. با اصلاح روش های اخلاقی و زندگی، ایجاد محیط امن و شاد و نشان دادن توجه و ارائه نوازش های مثبت در موقعیت های مناسب، ذکر خصوصیات و کفایت های جسمی، فکری و اخلاقی و تشویق آنان به ورزش، هنر، همکاری و دلسوزی در منزل و داشتن دلبستگی عمیق خانوادگی می توان درستکاری آنان را تضمین کرد. از حاشیه ها و امکانات، نگاهمان را بیشتر به عاطفه و توجه صرف کنیم. قول می دهم این هم برای من و شمای پدر و مادر بهتر است، هم برای فرزندمان.
